Parent-Student Portal
GraduatedTürkiye’nin ilk yerli zekâ testi ASİS!
Anabilim Eğitim Kurumları İcra Kurulu Üyesi ve Anadolu Üniversitesi Üstün Zekâlıların Eğitimi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Uğur Sak tarafından hazırlanan ve MEB işbirliğiyle geliştirilen Anadolu-Sak Zekâ Ölçeği (ASİS) dünyaya açılıyor! Türkiye’nin ilk yerli zekâ testi olma özelliğini taşımasının yanı sıra dünyada şimdiye kadar yapılan zeka testleri içerisinde en büyük örnekleme sahip zeka ölçeği olan, Anabilim Eğitim Kurumlarının da standardizasyon çalışmalarında desteklediği ASİS, 4 farklı dile çevrilerek ihraç edilecek ve farklı ülkelerde de uygulanacak.
Test hakkında bilgiler veren Prof. Dr. Uğur Sak, ASİS’in diğer zekâ testlerine göre ölçümlerde daha az hata yapacağını ve üstün zekâlı ve zihin engelli çocukları daha doğru tanılayacağını vurguluyor.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) iş birliğiyle geliştirdiğiniz, Anabilim Eğitim Kurumlarının da standardizasyon çalışmalarında destek verdiği Anadolu-Sak Zekâ Ölçeği (ASİS) Türkiye’nin ilk yerli zekâ testi olma özelliğini taşıyor. Testin diğer testlere göre farkları nelerdir?
Anadolu-Sak Zekâ Ölçeği, güncel ve bilimsel zekâ kuramları temel alınarak geliştirilmiştir. Türkiye’de kullanılan zekâ testlerinin büyük çoğunluğu ya güncelliğini yitirmiş ya da güncel zekâ kuramlarına dayanmamaktadır. Öte yandan ASİS’in içeriği de diğer zekâ testlerine göre önemli ölçüde farklılaşmaktadır. Örneğin diğer zekâ testlerinde bellek genişliği daha çok sözel testlerle ölçülürken ASİS’de görsel uyaranlar aracılığıyla ölçülmektedir. ASİS ile bir çocuğun zeka düzeyine ilişkin olarak 11 farklı profil analizi elde edilebilmektedir ki bu çok kapsamlı bir değerlendirme demektir. Çocuğun zekâsı ve öğrenmenin temel aracı olan işleyen bellek kapasitesi hem görsel hem de sözel alanlarda ölçülebilmektedir. ASİS profil analizi grafiklerle görselleştirilerek 8 sayfalık bir değerlendirme raporunu kapsamaktadır. Bu denli kapsamlı bir analiz, öğretmenler, danışmanlar ve aileler için yeterince bilgilendirici olacaktır.
ASİS projesi, bilimsel niteliğinin yanı sıra uygulama ve teknik özelliği bakımından da diğer pek çok zeka testine göre avantajlar içermektedir. ASİS’i bugüne kadar uygulayan uzmanların da belirttiği gibi testin uygulanması oldukça pratiktir. Esasen testin uygulama pratikliği için üzerinde çok çalıştık. Çünkü Türkiye’de kullanılan pek çok zekâ testinin uygulanması çok karmaşıktır ve bu nedenle gerek uygulayıcı eğitimleri gerekse uygulayıcıların testi çocuklara uygulaması bir hayli zor ve karmaşık olmaktadır. Bu karmaşıklığın yarattığı en önemli sorun ise uygulama güvenirliğinin düşmesidir. Eğer bir testin uygulanması ve yorumlanması çok karmaşık ise uygulayıcılar bir şekilde hata yapabilmektedirler. Bu sonuç ise çocukların yanlış tanılanmalarına neden olabilmektedir.
Ayrıca ASİS’in standardizasyon çalışmalarında kullandığımız örneklemi diğer bireysel zekâ testlerinin tamamının örneklem büyüklüğünden daha büyüktür. Türkiye genelinde kent ve köylerde olmak üzere 6500’ün üzerinde çocuğa zekâ testi uygulaması yaptık. Norm gruplarının örneklem büyülüğü bir zekâ testinin çok önemli bir niteliğidir. Örneklem büyüklüğü arttıkça testin hata payı düşer. Diğer bir deyişle ASİS diğer zekâ testlerine göre ölçümlerde daha az hata yapacak ve üstün zekâlı ve zihin engelli çocukları daha doğru tanılayacaktır.
ZEKÂ TESTİ GELİŞTİRMEK İÇİN NİTELİKLİ, SİNERJİK BİR EKİBE İHTİYAÇ VARDIR
Ülkemizde ilk zekâ testi çalışmaları ne zaman başladı? İlk yerli zekâ testinin yapımı için Türkiye, neden bu kadar bekledi?
Ülkemizdeki ilk zekâ testi çalışmalarının,Fransa’da Alfred Binet’in geliştirdiği zekâtestinin Türkçeye tercümesi ile başladığısöylenebilir. Bu çalışma, Birinci Dünya Savaşıyıllarında yani 101 yıl önce yapılmıştır.O günden bugüne onlarca zekâ testi çevirdikve uyarladık. 100 yıl içinde Türkiye’deyerli bir zekâ testinin geliştirilmemesininçeşitli nedenleri var. Öncelikle birikimdenbahsetmek gerekir. Bir alanda bilimsel birikimvar ise o alanda yenilik üretilebilir.İkinci olarak girişimcilikten bahsedebiliriz.Birikiminiz olabilir ancak girişimci ruhasahip değilseniz yine yenilik üretemezsiniz.Bir diğer neden olarak ekip gösterilebilir.Zekâ testi geliştirmek için nitelikli, sinerjikbir ekibe ihtiyaç vardır. Ekip olmadanzekâ testi geliştirmek pek mümkün değildir.Başka bir neden ise zamanın uygun olmasıdır.Zekâ testini kullanan uzmanların vekurumların geliştirilecek yeni ve yerli zekâtestini kullanmaya hazırlıklı ve istekli olmaları ve bunun için gerekli koşulların oluşmuş olması önemlidir. Aksi halde zekâ testi değer görmeyecek ya da testi geliştirecek olan kişiler böyle bir iklim görmüyorlarsa girişimlerinden vazgeçeceklerdir. Son yüz yıl içinde bu nedenlerin biri veya birkaçının gerçekleşmemiş olması nedeniyle ülkemizde yerli bir zekâ testi geliştiremedik.
Zekâ testleri kaç yaşından itibaren uygulanabiliyor? Bu kapsamda Anadolu-Sak Zekâ Ölçeği (ASİS) kaç yaş aralığındaki çocuklara uygulanacak?
Zekâ testleri genel olarak 2 yaşından itibaren uygulanabilmektedir. ASİS ise 4-12 yaş aralığındaki çocuklara uygulanmaktadır. Bu yaş aralığı Türkiye’de zekâ ölçümlerinin en fazla yapıldığı bir aralıktır ve bu nedenle en önemli gelişim dönemini oluşturmaktadır.
ASİS 2016 YILINDAN İTİBAREN KULLANILMAYA BAŞLANDI!
Dünyada üstün zekâlı çocuklar erken yaşlarda tespit ediliyor. Türkiye’de durum nasıl? Ayrıca bu çocuklar nerelerde, hangi zekâ testlerine tabi tutuluyor? Bahsedebilir misiniz?
Dünyada üstün zekâlı çocukların tanılanmaları ülkelerine göre değişiyor. Bazı ülkelerde anaokulu yıllarında başlanıyor. Örneğin ABD’nin pek çok eyaletinde 5 yaşında diğer bazı eyaletlerde ise 2. sınıfta tanılamalar yapılıyor. Bu tanılamaların çoğunda grup veya bireysel zekâ testleri kullanılıyor. Türkiye’de üstün zekâlı çocuklar son yıllara kadar 4. sınıftan itibaren tanılanıyor idi ancak MEB Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü bir yıldır 2. sınıftan itibaren tanılama yapıyor, kısa bir süre sonra da ana sınıfından itibaren tanılamaların yapılması planlanmaktadır. Tanılamalarda daha çok genel yetenek testleri, eleme amacıyla; bireysel zekâ testleri, kesin tanı amacıyla kullanılıyor. MEB Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, ASİS’i Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde (RAM) kullanmaya başladı. 2017 yılından itibaren ise Türkiye’nin her yerinde kullanılacak. ASİS’in tanılamalarda kullanılan birincil zekâ testi olacağını umut ediyorum.
Türkiye’deki üstün zekâlı ve üstün yetenekli birey sayısı ne kadar? Bu sayı nüfusumuzun yüzde kaçını oluşturuyor? Bu bireylerin ne kadarı uygun eğitim olanaklarından yararlanabiliyor?
Ülkemizdeki üstün zekâlı birey sayısını tahmin etmek çok zordur ve böyle bir tahmin yanlış olabilir. Çünkü çocukluktaki üstün zekâlı kişi sayısını evrensel kriterler kullanarak belirtebiliriz ancak yetişkinlik yıllarında aynı kriteri kullanmak doğru olmayacaktır. Ancak kaba bir tahmin vereyim. Ülkemizin toplam nüfusunu dikkate alacak olursak bir milyona yakın üstün zekâlı birey olduğunu söyleyebiliriz. Çocukluk yıllarında daha fazla, yetişkinlikte ise daha azdır. Çünkü bazı bireyler çocukluk yıllarında sahip oldukları zekâ düzeylerini maalesef zamanla kaybediyorlar. Bu kayıp geri kalmış ve gelişen ülkelerde daha fazladır. Bu nedenle üstün yetenekli çocukların erken çocukluk yıllarında tanılanmasına ve eğitimlerinin bu yıllarda farklılaştırılmaya başlanmasına dikkat etmeliyiz.
EUROPEN TALENT POİNTS
Anabilim Eğitim Kurumları, 2016 yılında Avrupa Üstün Yetenek Noktası (European Talent Points)’na kabul edilmişti. Bu yıl da aynı hızda devam etmektedir. Üstün yetenekli çocukların eğitiminin bir ülkenin en büyük yatırımı olduğuna inanan, onların eğitiminde farklılık ve farkındalık oluşturmaya çalışan, bu çalışmasını ulusal ve uluslararası platformlarda sürdürülebilir bir model olarak hayata geçirmeyi hedefleyen ve geçen yıl bu başarısını European Talent Points’e ( Avrupa Üstün Yetenek Noktası) kabulü ile kanıtlayan Anabilim, bu yıl da Avrupa akreditasyonunu yenileyerek başarısını tescillemiş oldu.
European Talent Points Amacı Nedir?
Avrupa Üstün Yetenek Noktası; üstün yetenekli çocukların eğitimi ve gelişimi için hizmet veren eğitimcileri, araştırmacıları, psikologları, ebeveynleri ve üstün yetenekli insanların kendileri arasındaki iletişimi sağlıyor. Avrupa Üstün Yetenekliler Konseyi (European Council for High Ability - ECHA) bünyesinde; Belçika, Avusturya, İsviçre, Almanya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, İrlanda, İtalya, Litvanya, Hollanda, Slovakya, Slovenya ve Türkiye gibi ülkeler yer alıyor.
Diğer Haberler
Devamı
Devamı
Devamı